September 3, 2023| Sunday
Khrihfa Thithruainak (Christian Leadership)
Tutan ah hin thithruainak kong he pehtlai deuh in tawi tete in nai hrawng ka lung ummi, cauk chung in ka duhnak idea te van char in, van in hrawmh hna kan duh hna. Tlamtling deuh in rel aduhmi cu right now media ah rak zoh te uh!
“Sticky Teams” Larry Osborne nih a cauk chungah a tialmi cu, “Chungkhar, Khrihfabu, miphun i hruainak ah, zeitluk hmanh in, pumpak nangmah sinak ah na va thiam ngai, na va fit ngai, na va zat ngai, thil na va theih ngai, ko zongah abu in riantuantinak, riantuan duhnak, midang he riantuan ti thiamnak (Team Spirit) nan ngeih lo ah cun, nangmah lawng cun zeihmanh thlennak, thanchonak na tuah kho hrimhrim lai loh” a ti. Khuaibu cu khuai pakhat lawng nih a serkhawhmi le tizu a ngeih khawhmi a si bal loh. Bawlung zong hi minung pakhat thiamnak lawngin ai celh khomi thil a si loh. Cucaah, abu ningin, a team ningin celhmi le cawlcangh pimi thil a si. Cucaah, khrihfabu zong pastors, hruaitu upa hna lawng nih a dammi, a thawngmi le a nungmi khrihfabu ah ser khawh a si loh. Chungkhar zong pabik lawng nih, nubik lawng nih hruai le kalpi khawhmi a si loh. Kan miphun dothlennak ah CDF, CNF/A lawng nih dothlennak kalpi khawhmi a si loh! Cucaah, kan dihlak in kan cawl, kan tuan a haumi a si. Abiapi bikmi atawhfung cu “Team Buildup” tuah hi asi. Cucaah mipi kan ithithruainak ah mipi abu in cawlcanghtinak- team spirit a tlau sual ahcun, kan buu ning piin adonghnak ahcun kan der thiamthiam te ko lai ti hi a fiang.
“Not A fan” Kyle Idleman tialmi cauk nih ka thinlung a ka suk ngai. “Minung tampi cu Jesuh khrih hi a uar in kan uar a ti. Sihmanhsehlaw, Jesuh khrih hnu a zulmi cu kutdong khiahkhawh zatte lawng khi an si” a ti. Kan pasal, kan nupi, kan fale hi khrihfa tha si hnaseh, Pathian daw hnaseh, Pathian i bochan hnaseh, Pathian rian ah sikhawh tawk tiangin vai tel ding cu kan i duhpiak, kan i cawnpiak cio mi a si. Asinain, Khrih ca i nun ding, i pumpek taktak dingah cun kan duh loh ati. Jesuh hi kan nunnak ah pakhatnak ngaingai i chiah dingah cun kan duh loh, kan i siang taktak loh a ti. Khrih a uartu -Fan pawl hi, biakinn cu an phan ve ko lai, thawhlawm an pek ve ko lai, events a um caan ah an chuak ve ko lai, thla zong hi an cam ve ko lai anmah caah cun a ti. Asinain, zeitik hmanhah midang kha Jesuh sinah phakpi an i tim loh a ti. Khrih caah ningzahnak tuar, Khrih caah fahnak, thangchiatnak, soiselnak, sunghnak, harnak, lioheu venak, an hmuh dingmi vialte zong kaltaak ngam in Khrih caah nun taktak hi cu an i tim loh a ti. Jesuh hi vawlei a um lio ah relcawk lo nih an rak zulh ko, asinain cenghngia le vate nih kua an ngei; sihmanhsehlaw, mi fapa cu riahnak hmun hmanh a ngei loh a ti. Jesuh nih hin a uartu (Fans) hi a kawlmi a si loh, amah hnu a zulmi tu hi a herhmi le a kawlmi a si. Nihin ah kannih zumtu vialte hi Khrih ca a si ahcun, tiin a rian a kaltak ngammi, a nupi le a fale a kaltaak ngammi, chaw-le-va a kaltaak ngammi kan um kho hnga maw? Hlan lio zultu hna cu, Khrih caah cun an ti i, an nupi, an fale, an inn, an khua, an rian kaltaak bakin Jesuh an zulh ko. Nihin zumtu tampi cu Khrih hnuzultu kan tlawm, Khrih a uartu kan karh! Cucaah, kanmah cio zong hi zultu dirhmun deuh maw kan si, A uar in a uartu sawhsawh dah kan si ti hi cu van i bih cio hna usih.
“Peach Tree Leadership” Donnie Smith nih, Pyramid Model le Peach Tree Model - Methei kung kong in leadership pahnih cuai a thlai ti hna.
· Pyramid hmanthlak hi zoh uhlaw, apar - alu khi a zumbik, a sangbik, aa dawh bikmi a si. Alu leiin chuk leiah a tum thluahmah….Minih an hmuhmi cu an zohmi, an uarmi apar, alu, alu i a ummi Arfi khi asi. Asinain, khi apar caah a tanglei nih heh tiah an rak tuan, retheih vialte tuanvo an laak. Asinain, apar (CEO) caah asi. Business world ah cun, tahchunhnak ah, CEO, EVP, SGVP, SVP, VP, VPWB, SD, DIRECTOR, MANAGER, WORKERS tiin a sannak in a niamnak ah a tum a ti. Pyramid model ah cun, mipi tu hi thideng in tuan i, nawlngeitu le boss, CEO nih minthatnak le amiak vialte co khi asi.
· Peach Tree Model – Methei kung… Hi hruainak model ah cun, hruaitu kha vawlei tang, a langh lonak ah an um a ti. Vawlei chungah a hrampi thukpi in a thlak, ti le rawl an kawl, cu bantuk cu hruaitu dangdang vialte nih hram hmetete an thlak cio i ahrampi- main root kha an dirkamh, an fehter. Asinain, hruaitu vialte hna cu mipi nih hmuh dingin le thangthat dingin an lang loh. Asinain, cu ahram a thawn caah, tirawl tha tein an kawl caah, methei kung cu a thang, ahnah a hring, athei a tlai… mikip nih cu a thei cu an tawh, an ei khawhnak asi. Cucaah, Methei kung nih cun hruaitu hna hi mipi caah a nung ding, mipa caah ai phum ding, hram a thla ding, ti a kawl ding, rawl a kawl ding a si. Mipi tu hi a thang ding, ahnah a hring ding, athei a tlai ding an si a ti. Cucaah, khrihfabu ah siseh, miphun ah siseh hruaitu nih zei model dah kan hman awk a si ti cu nanmah tein i tuah cio hna usih.
"5 Levels of Leadership” C. Maxwell, nih a cauk ah hruainak dot 5 kong a tial. 1nak. Position, 2nak. Permission, 3nak. Production, 4nak. People Development, 5nak. Pinnacle model a si a ti.
1nak: Position level cu sinak (title) in mi hruai khi asi. Mipi nih, Pastor, Chairman, Secretary, Upa pakhatkhat ah an kan thim, position an kan pek. Hruaitu hna nih hi level sinak ah zeihmanh kan tuah rih loh. Khrihfabu nih cu sinak an ka pek tikah nawlngeihnak (power) zong zeimawzat cu a um chih. Cucaah, kei cu Pastor, Chairman, Secretary, upa, nawlngeitu ka si tiin mipi kha kan uk, kan hruai hna. Hi hruainak ah biapi te in hriamnam ah kan hman mi cu kan sinak (position – title) kha asi. Cu hna nih cun biapi ah an chiahmi cu rian a si. An ruahmi, an hmuhmi le an tuakmi cu rian ai lim, rian ai tuan, rian ai tei poah ahcun a za, an tuan khawh lo le rian in phuah, chuah khawh a si. Eg. Company ahhin nan boss te nih an zoh mi cu rian a si, nan rian nan tuan khawh lo le, nan tei lo ahcun fire- phuah a si ko. An herhmi cu nangmah na si loh, an rian tuantu ding lawngah an in duh tinak a si.( Job Oriented). Hi bantuk hruainak ah cun, mipi nih an in zulh, na bia an in ngaihpiaknak aruang cu na title kha an tih caah a si, an kan phuah sual lai ti an phan caah na hmai ah na bia an ngaih, an in upat khi asi.
2nak: Permission level ah cun hruaitu nih a hruaimi hna he i hawikomh, i theihthiam, i dawt, ipehtleihnak kha biapi tein hun ruah kha a si. Hruaitu nih a hruaimi hna, an ngaihchia sual maw, an lung faak sual maw? An i lawm maw? An hartuk lai maw?An re a theituk maw? An thil a rit tuk sual maw? Ti kha biapi tein a tuakpiak hna. Zeitlukin dah i daw tein, i rem tein can saupi rian kan tuanti khawh lai ti hi biapi deuh ah a chiah. Rian nakin ipehtleihnak kha biapi deuh ah a chiah. Cucaah, a riantuantu hna, an hruaimi hna kha an bia tha tein a ngaihpiak hna, caan a pek hna, an aw a theihpiak hna, an dirhmun kha a hlat, a tuaktan piak hna. Cucaah, mipi nih an zulh, a bia an ngaihnak aruang cu, mipi an sining kha a theihthiam hna i, a bawmh khawh peng hna ruangah asi.
3nak: Production level ah cun hruaitu nih a hruaimi hna hi teinak, aphi hmu hnaseh ti khi biapi cem ah a chiah. Cachimtu pa nih a sianghngakchia pa tang 10 awng seh tibak khi ai timhmi a si. Cucaah, an hruaimi hna goal phak le result hmuh kha biapi ah a chiah ve a ti. Cucaah hi hruaitu nih cun zeitindah an tuan, zeintindah an nun, zeintin dah an si tinak nakin,,zeidah aphi chuak a si ti khi biapi ah a ruah. Eg. Sushi manager nih zarhkhat ah $1200 na sell na kaiter lai a ti. Cucaah, manager nih a zohmi cu a sell a kai maw ti lawng a zoh. Tanghra caminpuai awn kha pakhatnak a chiah caah, athli tein ai fir pah zongah a poi loh ti khi a idea cu a si. Cubantuk hruaitu cu mipi nih an zulh, a bia an ngaihnak aruang cu results – aphi chuak a um ruangah a si.
4nak: People Development level ah cun, hruaitu nih a hruaimi hna an nunnak, an sining thanchoter kha ai timhmi a si. Result, timhmi tlamtlinh kha biapi a si loh. An nunnak thanter kha a muru ah a chiahmi asi. Cucaah mipi kha heh tiah a sawm hna, cun anmah le umnak ding zawn cioah an umkhawh nakhnga le an cawl an cangh khawh nakhnga dingah hmunhma a serpiak hna. Cun an than nakhnga ding caah a sersiam hna. Sersiam ningcang phun 5 a um.
1. Ka tuahmi hi tha tein zoh law i chinchiah tiin an thok.
2. Ka tuahmi hi van ka bawm ve law, cucun na thiam ve lai an ti.
3. Atu cu nangmah telawng nih tuah law, na palh sual nakhnga lo kan zoh, kan umpi lai a ti.
4. Tu cu nangmah nih kan hruai cang, nangmah nih hi rian hi kalpi cang tiah power sharing an pek hna.
5. Nangmah lawng tein hruai ti loin, number 1-5 tiang kan hruai bantuk in midang kha, kha bantuk in ti ve cang hna ti kha asi. Cucaah, mipi nih an zulh, a bia an ngaihnak aruang cu mipi kha a bawmh hna, lam a hruai hna, thil tampi a tuahpi khawh hna caah asi.
5nak: Pinnacle level ah cun hruainak hi dawtnak in ai thok. An fial caah, an khinh caah, power duh ruangah, position le title duh ruangah, mah nih duhmi tuan i timh ruangah hruaitu a si loh. Hruaitu nih mipi kha a dawt tuk caah a nunnak le a sining vialte midang nunnak sersiam duh ruangah hruaitu a tuan hi asi. Cucaah, midang an thatnak, an damnak, an thawnnak, an thanchonak ding a si ahcun, a har zongah, a fawi zongah, an thangchiat zongah midang caah a si ahcun tiin ai pumpe mi khi a si. Amah duhnak le ruahnak in kal a si loh. Hi hruainak ah cun, nihin na hruai liomi hna ca lawngah si loin, hmailei techin fapar ca tiang ah a hmun dingmi thlennak, thanchonak kha biapia ah a chiah. Tahchunhnak ah, Jesuh Khrih cu vawlei mi vialte hna caah caan dongh tiang a um dingmi mi vialte caah …A nunnak a pek i, zultu a ser bantuk khi asi. Pathian sinak le thawnnak a ngei ko nain, cu vialte cu a kal tak i, sal bantuk ah a cang, midang rianhtu ah a cang a ti. Cucaah, mipi nih an zulh, a bia an ngaihnak aruang cu a nunnak, a thinlung, a lungput, an zoh tikah an upat, an tihzah i an thangthat, anun cawn an duh caah asi.
Cucaah kan chungkhar, kan khrihfabu, kan miphun kan hruai hnanak ah zeibantuk model khi dah na hman, i na dirhmun asi? Catialtu pa nih cun minung cheu 5 ah cheu 4 cu number 1 ah kan um dih, kan taang, kan thang ti loh a ti. Hi number 1 hi cu minung a simi poah nih an tuan khawhmi a si a ti.
PDF Download: